In Nederland hebben we behoorlijk wat vaarwegen die door recreanten en binnenvaart gebruikt kunnen worden. Deze week raakte ik in gesprek met mapper kannix over dit onderwerp, en de soms nog wat gebrekkige documentatie hierover. Op de wiki zijn we bezig met een kleine verbeterslag op dit punt (met name het documenteren van de status quo).
Qua groot vaarwater zitten we goed. In Europa classificeren de nationale overheden de grotere vaarwegen met een CEMT-code. De CEMT-classificatie loopt van I tot VII (Romeinse cijfers); hoe hoger de waarde, hoe groter het schip dat er kan varen.
Daarnaast is er nog de officieuze code 0; waterwegen die deze classificatie hebben zijn geschikt voor algemeen recreatief gebruik.
Op OpenStreetMap worden de vaarwegen met deze classificatie in heel Europa bijgehouden. In Nederland is de dekking daarvan naar mijn weten redelijk volledig. Een een grotere vaarweg tag je bijvoorbeeld zo:
CEMT VIc
name Nieuwe Maas
waterway river
Bij waterway=* is nog iets anders interessants aan de hand wat niet alle mappers weten: waterway=* zonder aanvullende tags, routeert niet. Dit in tegenstelling tot highway=*, die standaard wel routeert voor veel weggebruikers.
Als een kanaal of rivier de CEMT=* heeft, dan routeert die doorgaans al. Daarnaast zijn er nog de volgende tags:
-
ship=yes schepen. In landen waar de CEMT-classificatie niet gebruikt wordt, lijkt deze tag het zelfde gebied als CEMT I en hoger te beslaan
-
boat=yes bootjes. Dit is een verzamelcategorie waaronder de volgende drie vallen:
[list=*] -
motorboat=yes sloepen en bootjes aangedreven met een motor. Hier vallen ook zeilboten onder die op dat moment op de motor varen.
-
canoe=yes een verwarrende tagnaam! Dit zijn vaartuigen zonder motor of zeil, en omvat kano’s, kayaks, en roeiboten, etc.
-
sailboat=yes zeilboten die op dat moment niet op de motor varen.
Voor een overzicht van bevaarbaar water op OSM is deze kaart erg handig: https://brouter.grade.de/#map=12/53.1583/5.7658/CARTO,CEMT
Sinds deze week wordt hier ook de canoe=* tag getoond, wat de kaart ook voor recreatief gebruik handig maakt.
Wat kan je als doorsnee-mapper goed toevoegen?
Ik ben zelf geen waternavigatie-expert, maar ik heb gemerkt dat er nog best veel bevaarbare routes zijn die buiten de CEMT-classificatie vallen, maar wel in gebruik zijn door recreanten.
Stap één is altijd kijken of een vaarwater wel als waterway=* ingetekend is. Soms zijn de uit de 3Dshapes meegekomen watervlakken (dus natural=water) nog het enige wat er staat, en staat de naam van het water op dat vlak. Wat je dan kan doen is een waterway=* intekenen grofweg over het midden, net zoals je een highway=* intekent of uitlijnt. De naam van het water komt daar dan op te staan, en kan van het vlak af.
Een uitzondering zijn de wateroppervlaktes waar je niet meer van een lineaire feature zoals een kanaal, rivier, of sloot spreekt; zoals meren en havenmonden. Deze behouden de naam op het vlak, en de bevaarbare routes daarover tag je doorgaans met waterway=fairway. Wanneer zo’n watervlakte formele vaarwegen heeft met boeien of tonnen, dan volgt de waterway=fairway deze routes. Op bovenstaande kaart worden fairways als stippellijn getoond:
Stap twee is kijken of het vaarwater ook bevaarbaar is voor recreanten. De twee tags die daar handig bij zijn zijn motorboat=yes en canoe=yes. Lokale kennis, kennis van waterrecreanten in je netwerk, en de scherpe satellietbeelden en obliekluchtfoto’s die we tot onze beschikking hebben, maken het vaak mogelijk om best goed in te schatten of ergens in ieder geval een canoe=yes op kan, en vaak ook een motorboat=yes. De obliekfoto’s zijn waardevol om bruggen en duikers beter in te schatten op doorvaarbaarheid:
De satellietbeelden die je in JOSM als onderlaag kan gebruiken tonen vaak de vaartuigen zelf:
Om het helemaal compleet te maken is informatie over de hoogte en breedte van bruggen en duikers ook belangrijk, maar als deze informatie niet voorhanden is, dan geef je met de waterway, motorboat, en canoe tags in ieder geval een goede aanzet. Voor kleine vaartjes die in wijken waarin huizen toegang hebben tot bevaarbaar water (zie de smalle groene lijnen in de screenshot van BRouter hierboven bijvoorbeeld) is dit vaak al een goede eerste stap.
Beperkingen
Het valt niet altijd met 100% zekerheid te zeggen of je ergens ook daadwerkelijk mag komen op het water. Met name bij natuurgebieden zou ik motorboat=yes alleen toepassen als je zeker(der) weet dat dit daar mag. Uiteindelijk lijkt het mij mooi als waterrecreanten ook meer feedback leveren op de kleinere waterwegen in OSM. Ik denk dat we in veel regio’s nog niet op het niveau zijn dat OSM voor hun altijd even goed bruikbaar is (grotere vaarwegen met een CEMT-code uitgezonderd; die houden een aantal ‘natte’ mappers zoals AdVerburg al scherp bij). Mijn insteek is dat naarmate we meer vaarwegen in ieder geval op een basisniveau intekenen, er wellicht ook meer interesse vanuit de watersport komt om feedback te geven.