Navigatie op het water; kaart (tip), waterway, CEMT, etc.

In Nederland hebben we behoorlijk wat vaarwegen die door recreanten en binnenvaart gebruikt kunnen worden. Deze week raakte ik in gesprek met mapper kannix over dit onderwerp, en de soms nog wat gebrekkige documentatie hierover. Op de wiki zijn we bezig met een kleine verbeterslag op dit punt (met name het documenteren van de status quo).

Qua groot vaarwater zitten we goed. In Europa classificeren de nationale overheden de grotere vaarwegen met een CEMT-code. De CEMT-classificatie loopt van I tot VII (Romeinse cijfers); hoe hoger de waarde, hoe groter het schip dat er kan varen.

Daarnaast is er nog de officieuze code 0; waterwegen die deze classificatie hebben zijn geschikt voor algemeen recreatief gebruik.

Op OpenStreetMap worden de vaarwegen met deze classificatie in heel Europa bijgehouden. In Nederland is de dekking daarvan naar mijn weten redelijk volledig. Een een grotere vaarweg tag je bijvoorbeeld zo:


CEMT        VIc
name        Nieuwe Maas
waterway    river

Bij waterway=* is nog iets anders interessants aan de hand wat niet alle mappers weten: waterway=* zonder aanvullende tags, routeert niet. Dit in tegenstelling tot highway=*, die standaard wel routeert voor veel weggebruikers.

Als een kanaal of rivier de CEMT=* heeft, dan routeert die doorgaans al. Daarnaast zijn er nog de volgende tags:

  • ship=yes schepen. In landen waar de CEMT-classificatie niet gebruikt wordt, lijkt deze tag het zelfde gebied als CEMT I en hoger te beslaan

  • boat=yes bootjes. Dit is een verzamelcategorie waaronder de volgende drie vallen:
    [list=*]

  • motorboat=yes sloepen en bootjes aangedreven met een motor. Hier vallen ook zeilboten onder die op dat moment op de motor varen.

  • canoe=yes een verwarrende tagnaam! Dit zijn vaartuigen zonder motor of zeil, en omvat kano’s, kayaks, en roeiboten, etc.

  • sailboat=yes zeilboten die op dat moment niet op de motor varen.

[/*] [/list]

Voor een overzicht van bevaarbaar water op OSM is deze kaart erg handig: https://brouter.grade.de/#map=12/53.1583/5.7658/CARTO,CEMT

Sinds deze week wordt hier ook de canoe=* tag getoond, wat de kaart ook voor recreatief gebruik handig maakt.

Wat kan je als doorsnee-mapper goed toevoegen?

Ik ben zelf geen waternavigatie-expert, maar ik heb gemerkt dat er nog best veel bevaarbare routes zijn die buiten de CEMT-classificatie vallen, maar wel in gebruik zijn door recreanten.

Stap één is altijd kijken of een vaarwater wel als waterway=* ingetekend is. Soms zijn de uit de 3Dshapes meegekomen watervlakken (dus natural=water) nog het enige wat er staat, en staat de naam van het water op dat vlak. Wat je dan kan doen is een waterway=* intekenen grofweg over het midden, net zoals je een highway=* intekent of uitlijnt. De naam van het water komt daar dan op te staan, en kan van het vlak af.

Een uitzondering zijn de wateroppervlaktes waar je niet meer van een lineaire feature zoals een kanaal, rivier, of sloot spreekt; zoals meren en havenmonden. Deze behouden de naam op het vlak, en de bevaarbare routes daarover tag je doorgaans met waterway=fairway. Wanneer zo’n watervlakte formele vaarwegen heeft met boeien of tonnen, dan volgt de waterway=fairway deze routes. Op bovenstaande kaart worden fairways als stippellijn getoond:

Stap twee is kijken of het vaarwater ook bevaarbaar is voor recreanten. De twee tags die daar handig bij zijn zijn motorboat=yes en canoe=yes. Lokale kennis, kennis van waterrecreanten in je netwerk, en de scherpe satellietbeelden en obliekluchtfoto’s die we tot onze beschikking hebben, maken het vaak mogelijk om best goed in te schatten of ergens in ieder geval een canoe=yes op kan, en vaak ook een motorboat=yes. De obliekfoto’s zijn waardevol om bruggen en duikers beter in te schatten op doorvaarbaarheid:

De satellietbeelden die je in JOSM als onderlaag kan gebruiken tonen vaak de vaartuigen zelf:

Om het helemaal compleet te maken is informatie over de hoogte en breedte van bruggen en duikers ook belangrijk, maar als deze informatie niet voorhanden is, dan geef je met de waterway, motorboat, en canoe tags in ieder geval een goede aanzet. Voor kleine vaartjes die in wijken waarin huizen toegang hebben tot bevaarbaar water (zie de smalle groene lijnen in de screenshot van BRouter hierboven bijvoorbeeld) is dit vaak al een goede eerste stap.

Beperkingen

Het valt niet altijd met 100% zekerheid te zeggen of je ergens ook daadwerkelijk mag komen op het water. Met name bij natuurgebieden zou ik motorboat=yes alleen toepassen als je zeker(der) weet dat dit daar mag. Uiteindelijk lijkt het mij mooi als waterrecreanten ook meer feedback leveren op de kleinere waterwegen in OSM. Ik denk dat we in veel regio’s nog niet op het niveau zijn dat OSM voor hun altijd even goed bruikbaar is (grotere vaarwegen met een CEMT-code uitgezonderd; die houden een aantal ‘natte’ mappers zoals AdVerburg al scherp bij). Mijn insteek is dat naarmate we meer vaarwegen in ieder geval op een basisniveau intekenen, er wellicht ook meer interesse vanuit de watersport komt om feedback te geven.

Beste Jeroen, het lijkt er op dat je voor het samenstellen van de OSM databank uitgaat van foto materiaal en daarbij de waarnemingen mbt doorvaarthoogtes verontachtzaamd. In plaats van de lokale waarneming voorop te stellen.
Terwijl die gegevens toch ook op een waterkaart vermeld worden ? Wat is dan een waarschijnlijkheids schatting op OSM nog van waarde ?

Bij bruggen en duikers waar de doorvaarthoogte ontbreekt kan deze altijd nog toegevoegd worden. Als je niet eerst de vaarwegen zelf in kaart brengt kun je daar niet eens aan beginnen. Als we ons alleen op lokale waarneming zouden baseren dan zullen veel bevaarbare waterwegen er nooit op komen te staan. Het gaat hier overigens enkel om recreatief vaarverkeer; scheepvaartvaarwegen hebben op basis van de CEMT-classificatie en de publiek beschikbare doorvaartbeperkingen al de juiste gegevens.

Hetzelfde principe geldt voor wegen: bij een nieuwbouwwijk tekenen we die in op basis van beschikbare data. Als er in eerste instantie een verkeersbord over het hoofd wordt gezien dan is dat alsnog beter dan helemaal niets intekenen. Ik heb gisteren nog een gewichtsbeperking toegevoegd op een brug die al 14 jaar op de kaart staat. Hadden we moeten wachten totdat we alles exact wisten voordat deze op de kaart kwam? Zo werkt OpenStreetMap niet.

Lees goed: ik stel nergens dat deze gegevens niet belangrijk zijn of niet toegevoegd moeten worden als de gegevens beschikbaar zijn. Maar om dat überhaupt te kunnen doen moet het grondwerk wel gedaan zijn. Er zijn op dit moment nog best veel vaarwegen die recreatief gebruikt worden die niet eens als waterway=* ingetekend zijn namelijk.

„Verontachtzamen” impliceert trouwens onkunde of bewuste slordigheid. Vindt je het nodig om gelijk zo aanvallend te reageren?

Mooi onderwerp, als je het mij vraagt. Ik ben sinds enige tijd de meerwaarde gaan zien van routeerbaarheid van water.
Wat dat aangaat: bedankt voor de goede tip(s)! Zo kende ik brouter nog niet. Zuks was ik naar op zoek.

Ik heb ook gezien dat inderdaad een aantal riviertjes waar ik laatstelijk werk aan heb gedaan nog niet routeerbaar zijn. Ik heb dat toegevoegd, voor zover dat nog ontbrak en waar ik weet dat het wel bevaarbaar is.

Wat ik me wel nog afvroeg hoe het ook alweer werkt met een kano-opstapplaats. Die zie je geregeld, bijvoorbeeld bij dammetjes. Ik heb dat nog maar even opgezocht:

canoe=portage is overzetplaats
canoe=put_in is tewaterlaatplaats

Misschien handig om die nog toe te voegen?

Ik had BRouter al eens eerder bekeken, maar die had eerst nog alleen de CEMT-key. Nu motorboat en canoe ook getoond worden is het voor mij een handige mapperfeedbacktool geworden voor vaarwater. Ik miste zoiets ook nog. Er zijn wel meer OSM waterkaarten, maar die missen vaak net even wat finesses. Deze lijkt behoorlijk voorop te lopen.

Ja dat is een goede. Mijn doel is om de documentatie op de wiki wat duidelijker te maken, voor deze twee is er ruimte voor verbetering, want het is een beetje lastig:

Als je een overzetpunt intekent en die wil laten routeren (in potentie, want of een router dit al ondersteunt is me nog niet duidelijk), dan moet je hier rekening mee houden:

  • Tag eventueel de plek waar je uitstapt als lijn of vlak. Dit kan man_made=pier zijn. Geef deze de tag canoe=portage voor de duidelijkheid.

  • Tag de node waar de route van water naar land gaat (lichtblauw hierboven) met canoe=portage. Als je ook man_made=pier hebt, dan zal dit een node op de rand daarvan zijn.

  • Tag de delen van waterway=* waar je wel vaart tot aan de uitstapnode met canoe=yes

  • Tag de delen van waterway=* waar je niet vaart met canoe=portage (verwarrend!). Als de waterway niet onderbroken is, dan gaat dit vaak door een duiker (tunnel=culvert)

  • Zorg dat er highway=* lopen van uitstapnode tot uit(in)stapnode. Tag deze met canoe=portage (!)

Omdat waterway=canal/stream/ditch/river etc. strikt genomen bedoeld zijn als een combinatie van routerbare vaarweg en de lineaire representatie van een rivier/kanaal/sloot etc. vermoed ik dat het correct is om voor de waterways die aftakken waterway=fairway te gebruiken. Helemaal goed voelt dat nog niet. Of dat correct is hangt een beetje van de ruimte in de definitie van fairway af. Ruim genomen, is deze geschikt voor routerbare passages op het water die niet overeenkomen met de loop van een kanaal/rivier/sloot etc. De wiki documentatie lijkt dit te ondersteunen, maar een striktere interpretatie (alleen voor grote fysiek aangegeven vaarwegen over open water) is ook mogelijk. In dat laatste geval ontbreekt er een tag voor dit soort routeerbare delen.

Ik denk dat een schemaatje op de wiki wel een goede aanvulling kan zijn. Ik zal eens kijken of ik zo’n situatie als deze wat handig kan weergeven.

Vaak wijst een steiger aan beide kanten van een brug of duiker wel op een (potentieel) overzetpunt, maar deze zijn niet altijd geschikt hiervoor. Een mooi voorbeeld waar recreanten gewoon door kunnen varen is deze:

Dit is een brug onder een brug bedoeld voor voetgangers, maar dan wel voetgangers die via de waterway daar zijn gekomen; de brug heeft geen walverbinding. Schaatsers dus! Om andere mappers duidelijk te maken wat daar gaande is heb ik daar een tag voor aangemaakt en gedocumenteerd die net als canoe=portage werkt: ice_skates=kluning. Of deze tag ook buiten Fryslân nodig is (het Engelse werkwoord kluning is ten slotte uit het Fries overgenomen) is nog maar de vraag, maar het helpt hopelijk andere mappers begrijpen waarom daar zo’n brug ligt. :slight_smile:

Naar mijn idee moet er ook nog een barrier tag komen voor de ballenlijnen, die gebruikt worden om aan te geven tot waar je kunt varen bijv. bij een stuw.
Volgens mij is die er niet.

Zit zoiets misschien in de seamarks-tags verstopt? Dat is voor mij (en ik vermoed meer mappers) nog een beetje een blinde vlek. Die seamark-tags komen uit een of andere behoorlijk compleet lijkende standaard, en worden ook breed gebruikt, maar aan documentatie op de wiki voor leken schort het nog een beetje.

Ik zou ook graag willen weten wat een minimale set tags is voor het punt waar een waterway onder een brug doorgaat. Bij de bekendere bruggen krijg je zoiets (voorbeeld):

ref                                            250a
river:waterway_distance                        6.830
seamark:bridge:category                        opening
seamark:bridge:clearance_height_closed         0.9
seamark:bridge:clearance_width                 5.75
seamark:name                                   Grutte Brêge
seamark:type                                   bridge

Als ik een brug heb zoals deze kleine iets verderop, kan ik dat dan aangeven met enkel een:


seamark:type                                   bridge

?

Het lijkt me dat op die manier dataconsumers in ieder geval weten dat er een brug is op de route, maar dat de groottebeperkingen onbekend zijn.

Ik gebruik waterway=floating_barrier maar ook barrier=boom.
Zit niet echt (ballen)lijn in geloof ik.

Mooi voorbeeldje van ontbrekend vaarwater:

Op brouter.grade.de viel mooi te zien dat een deel van de Achlumer Feart nog geen waterway had. Met het huidige PDOK beeldmateriaal zie je gelijk ook andere leuke details, zoals deze slipway (net op dat moment in gebruik zelfs). Gelijk ingetekend natuurlijk.

Iets verderop ook nog een publieke aanlegsteiger van het recreatieschap, dus dat het vaarwater navigeerbaar is voor recreanten is duidelijk (nog los van het feit dat ik hier bekend ben en familie heb die er kayakt).

Ik zet onder elke brug nu seamark:type=bridge op een node. Dat levert op bovenstaande waterkaart in ieder geval een brug met vraagteken op, zodat ook duidelijk is dat er geen informatie over de dimensies van de brug is.

Goedemiddag,

thanks for contributing on navigability of european waterways!

Just added
JOSM-style https://github.com/OpenNauticalChart/josm/tree/master/european-waterways-classification-style
JOSM-preset https://github.com/OpenNauticalChart/josm/tree/master/seamark_type_bridge-preset

Hope this helps, Dirk

We hebben ook een hoop waterwegrelaties. Wellicht past hier soms ook een tag voor CEMT klasse op, al is het maar ter informatie en niet direct voor routering.

De CEMT-klasse is alleen van toepassing op de fysieke waterways, niet op de relaties. Net als maxspeed of surface op een highway. Bij lange rivieren en kanalen zal de classificatie ook veranderen naar mate je dichter bij de zee komt.

Very useful, thanks for adding these. They seem to work well.

Multimodaal heeft eerder e.e.a. gepost mbt recreatief varen . Met daarin o.a. deze kaart. En aangezien ik ook zo nu en dan de kano pak om te gaan varen heeft ook dit onderwerp mijn interesse. Ik bedacht me dat de BGT ook best wat informatie heeft die hiervoor handig zijn kan zijn. Ik heb een kaartje/WMS gemaakt met kunstwerken uit de BGT (polygonen). Daar zitten o.a. steigers, stuwen en sluizen in die ook van invloed kunnen zijn op bevaarbaarheid. Ik heb ook een kaartje/wms gemaakt van de BGT overbruggingsdelen. Dat zijn veelal bruggen, viaducten, ecoducten etc. Soms ook van invloed op bevaarbaarheid. Voor beide kaartjes geldt dat bij inzoomen de BGT omtrek gericht getoond wordt. Hopelijk helpt dit met het beter in kaart brengen van de vaar mogelijkheden. Ik weet niet hoe lang ik deze kaartjes/WMS in de lucht hou wegens mijn beperkte cloud opslag. Het valt me wel op dat er nog best veel water in BGT staat die ontbreekt in OSM.

Slim!

Ik merk dat ik de meeste kunstwerken ook zo met alleen de satellietbeelden, obliekfoto’s, en BGT omtrekgericht er wel redelijk uitpak. Ik kom zo wel een aantal steigers tegen die ik over het hoofd zag in gebieden waar ik onlangs bezig was.

Veel sloten ook lijkt me? Groter water is er meestal al wel (als vlak) in wisselende mate van nauwkeurigheid.

Klopt. M.n. sloten. Als ik een stuw zie zonder water (in OSM) dan heeft BGT daar vaak (altijd?) wel een sloot bij. Is ook een mooie hint al kun je er niet varen.

Hi Dirk,
Thanks very much for your contributions to OSM-waterways and your helpful tools!

I wondered: would you perhaps consider adding [highway] with [canoe=portage] to your lookup table in https://brouter.grade.de/ , so you can route portage-sections over land as well?

On the “standard” Brouter-web can do this, but is for the rest less geared towards waterways of course.

See this very basic routing profile example where changing the assigned cost for the highways leads -in this example - to either a longer paddle with no portages or a shorter paddle with 3 portages :

On http://brouter.de/brouter-web/#map=14/52.1813/4.5308/standard&lonlats=4.522768,52.17152;4.539754,52.184328&profile=river
replacing the standard “River” profile with


---context:way
assign costfactor
  if      waterway=canal|river|fairway    then 1
  else if highway=path|footway|cycleway|track|service then 17
  else 30
---context:node  
assign initialcost 0

leads to a 3km route with portages (in and out of the polder and once over a non-passable culvert)
while


---context:way
assign costfactor
  if      waterway=canal|river|fairway    then 1
  else if highway=path|footway|cycleway|track|service then 18
  else 30
---context:node  
assign initialcost 0

leads to a 5,5km route around the polder on the boezem

To give a more realistic approach a fixed cost per transition from land ↔ water (passing a node with canoe=portage) could be introduced, since most people will find 2 portages of 10 meters more tiresome / time consuming then 1 portage of 20 meters (getting in and out of the canoe takes time and effort)

Thx for your thoughts on this!

Ik heb de lagen op verzoek aan de bundel toegevoegd.
Qgiscloud bundel viewer

Hi, sorry to come in with English.

We made an update for the brouter.grade.de data base.

https://brouter.grade.de/#map=15/52.1791/4.5349/osm-mapnik-german_style&lonlats=4.522768,52.17152;4.539754,52.184328&profile=river_canoe
and
https://brouter.grade.de/#map=17/52.07770/4.40646/osm-mapnik-german_style&lonlats=4.406708,52.078643;4.410045,52.075834&profile=river_canoe

will work now in the expected way.

now, vector-tile-layer is up-to-date, too.

Have fun, Dirk
https://brouter.grade.de