In Leeuwarden liep deze week de Veiligheidsregio Fryslân tegen een interessant probleem aan met routering voor brandweerwagens (changeset en analyse hier). De routeplanner LiveNav maakt gebruik van OpenStreetMap. Voor een melding op Boksumerdyk 5, werden ze via een omweg de weilanden ingestuurd:
De gewenste route is echter deze:
Nu vermoeden we dat dit komt omdat de Boksumerdyk een wettelijke, beborde beperking heeft op breedte en asdruk:
maxaxleload=2.2
maxwidth=2
A. Postma van de Veiligheidsregio Fryslân meldt daarop:
Dus LiveNav kan de wettelijke beperkingen zo te zien ‘overriden’.
Nu wordt dit probleem her en der opgelost door emergency=yes toe te voegen aan de stukken weg waar veiligheidsdiensten de wettelijke beperking kunnen negeren. Bijvoorbeeld zoals dat hier gedaan is. Deze optie werd ook voor de Boksumerdyk geopperd, maar ik zie daar wel problemen mee op een aantal punten. Het lijkt me daarom goed om hier de technische bezwaren en de gevolgen van deze tagwijze te bespreken.
Ik benoem hieronder de bezwaren die ik zo zie.
emergency=yes is een access-waarde
Dit punt is van technische aard. Wanneer je emergency=yes toepast op een wegsegment, dan doet die tag vanuit de gangbare definitie ervan niets meer dan toegang geven aan veiligheidsdiensten, als een bovenliggende access-categorie deze uitsluit.
Dat betekent dat je daarmee dit kan doen:
highway=service
access=no
psv=yes
emergency=yes
Een wegstuk waar bussen, taxi’s, en veiligheidsdiensten langs mogen, maar de rest niet.
Wat emergency=yes niet doet, is andere beperkingen uitzetten. Dus als maxwidth=* is ingesteld, dan zou emergency=yes daar niets aan mogen veranderen. Doet de routeplanner dat wel, dan is dat een bug in die routeplanner.
Dit geeft uiteraard alleen maar aan dat een wegsegment door veiligheidsdiensten gebruikt kan worden zonder dat ze daarvoor van hun speciale bevoegdheid om ook privéwegen en anderzijds afgesloten wegen te gebruiken — dat mogen ze indien nodig sowieso, maar een routeplanner zal dat proberen te vermijden. Een wegstuk met emergency=yes krijgt die boete in de berekening als het goed is niet; de tag heeft dus wel degelijk nut.
Hoe moet dit dan wel?
Als het inderdaad wenselijk is dat we de mogelijkheid hebben om wettelijke beperkingen uit te zetten voor veiligheidsdiensten, dan is dit hoe dat qua tagging hoort volgens de documentatie en gewoontes van OpenStreetMap:
maxaxleload=2.2
maxwidth=2
maxaxleload:emergency=none
maxwidth:emergency=none
Als LiveNav dat niet ondersteunt, dan lijkt me dat allereerst een bug in die routeplanner.
Mijn grootste bezwaar tegen dit gebruik van emergency=yes in dit geval is dus dat dit oneigenlijk gebruik is van deze tag. Het risico bestaat dat mappers en analysetools die tag van wegsegmenten afhalen waar ze volgens de OSM-documentatie overbodig zijn, terwijl een routeplanner als LiveNav daar onterecht van afhankelijk is!
emergency=yes en hgv=no
Dit is een ander voorbeeld waarin emergency=yes in principe past, maar waar ik me afvraag hoe deze regels toegepast moeten worden qua logica:
emergency yes
hgv no
motor_vehicle yes
Wat men hier wil stellen is dat ook de zware voertuigen van de brandweer (die onder hgv=* vallen) er langs mogen. Het probleem: emergency=* valt niet onder hgv=* in de access-boom. Daarmee is voor mij even niet duidelijk welke tag hier voorrang krijgt voor een voertuig die onder beiden valt: emergency=yes of hgv=no. Is daar een regel voor?
Subjectiviteit van deze uitzonderingen
Het laatste bezwaar is niet onoverkomelijk, maar vergt denk ik wel wat meer afstemming en een richtlijn.
In het geval van de Boksumerdyk valt het opheffen van de wettelijke limieten op breedte en asdruk voor veiligheidsdiensten te verdedigen. Die beperking is namelijk niet opgelegd door de wegbeheerder vanwege fysieke beperkingen op de hele Boksumerdyk, maar op de brug over de Zwette. De wegbeheerder had dat met een onderbord kunnen aangeven („na 2km”), maar deed dat niet omdat hier ook het tegengaan van sluipverkeer een doel was. Deze brug is echter vervangen door een (brom)fietsbrug, waardoor dit argument vervalt (je kan er helemaal niet meer overeen met een auto, ook veiligheidsdiensten niet naar mijn weten). Het is aannemelijk dat de wegbeheerder deze beperkingen opheft in de loop van tijd naarmate de Redbadwei verder aangelegd wordt, maar dat terzijde.
Hier kunnen wij als mappers en de veiligheidsdiensten beiden dus goed inschatten dat de uitzondering voor veiligheidsdiensten veilig kan, maar dat zal niet overal het geval zijn. Als die brug er nog lag, dan was er op de brug zelf namelijk niet alleen een wettelijke beperking, maar ook een fysieke. Ook een brandweerwagen van 2,20m breed past niet over een brug die 2,00m breed is van betonnen rand tot betonnen rand. Dus wanneer passen we zulke uitzonderingen toe?
Een optie is om alleen de veiligheidsdiensten zulke uitzonderingen aan te laten geven (zelf of via mappers die hun ondersteunen) en dat wij ons als ‘normale’ mappers beperken tot bebording. Hadden we hier al een richtlijn voor?